با توجه به شرایط استان خوزستان و وقوع سیل در بخش های وسیعی از این استان، سازمان آب و برق خوزستان به عنوان متولی سدها و رودخانه های استان به منظور کنترل سیلاب و تصمیم سازی برای مدیریت سدهای استان کارگروهی را به نام شورای مشورتی مدیریت بهم پیوسته منابع آب متشکل از صاحب نظران حوزه تخصصی آب، تشکیل داده و با مشورت این شورا در مورد رها سازی آب از سدهای استان خوزستان می پردازند.
به گزارش شبکه خبری سازمان آب و برق خوزستان، مطلب ذیل حاصل گفتگو با مهندس "اکبر شکرالهی" یکی از اعضای شورای مشورتی است که به منظور اطلاع از نحوه کارکرد این شورا و آخرین وضعیت حوضه های آبی خوزستان درج می شود.
مهندس شکرالهی پس از اخذ مدرک فوق لیسانس آبیاری و کشاورزی از دانشگاه کشاورزی اهواز در سال ۱۳۴۵ در سازمان آب و برق خوزستان با سمت های مختلف مشغول به کار بوده و در سال ۱۳۶۷ با سمت مشاور مدیر عامل در امور آب، بازنشست شد و تا کنون در شرکت های مهندسین مشاور در زمینه هیدرولوژی و برنامه ریزی منابع آب فعال است.
وی در خصوص علت وقوع سیلاب اخیر در کشور اظهار کرد: با پیش بینی شروع بارش های زیاد و در مقیاس وسیع ، متاسفانه سیل در بسیاری از استان های کشورمان جاری و خسارتهای مالی فراوان به جا گذاشت و در بعضی از استانها متاسفانه با خسارت جانی نیز همراه بوده است. از این نظر استانهای گلستان، لرستان، فارس و خوزستان سیلابهای بزرگتر و وسیعتری را تجربه کردند.
این کارشناس با سابقه حوزه آب در خصوص علت تشکیل شورای مشورتی تصریح کرد: پس از معرفی مدیر عامل جدید سازمان آب و برق خوزستان، آقای دکتر ایزدجو توسط وزیر نیرو، به دعوت ایشان یک جلسه با حضور متخصصین هیدرولوژی و منابع آب مهندسین مشاور مختلف استان، اساتید دانشگاه ، مدیران متخصص حوزه آب و پرسنل فنی سازمان آب و برق خوزستان جهت برنامه ریزی سد مخزنی کرخه، دز و کارون با توجه به سیلابهای احتمالی تشکیل شد.
شکرالهی ادامه داد: پس از این جلسه بین مهندسین مشاور و کارشناسان تقسیم کار صورت گرفت. کار به این قرار بود که از جنبه های مختلف سیلاب شامل کنترل توسط سدهای کرخه، کارون و دز شرایط پایین دست و احتمال آبگرفتگی اراضی، هر مشاور و متخصص در چهارچوب کار محوله خود یک برنامه بهره برداری اضطراری از سد برای مواقع سیلابی تهیه و ارائه نماید.
پیشکسوت برگزیده دومین جشنواره مهندسی آب ایران در سال ۸۷ افزود: هم زمان با اجرای برنامه های وضعیت اضطراری قرار بر این شد که برنامه کلی و کامل جهت استفاده از کلیه سدها جهت کنترل سیلاب، تامین نیازها و تولید نیرو توسط مشاورین ارائه شود، همچنین بهره برداری در شرایط ترسالی و خشکسالی نیز در برنامه و اطلاعات احصاء شده مد نظر باشد.
شکرالهی با بیان اینکه در راستای کار کارشناسی مشاوران جلسات متعدد دیگری نیز تشکیل و مشاورین پیشنهادات خود را ارائه دادند، خاطر نشان کرد: جلسات حسب مورد با حضور وزیر نیرو، استاندار و سایر مقامات کشوری و استانی نیز برقرار شد. این اقدام را می توان شروع کار بزرگتری در جهت اقدام مناسب برای کلیه سدهای استان دانست.
وی در خصوص آغاز به کار شورای مشورتی و سازوکارهای این شورا عنوان کرد: با پیش بینی بارش ها، شورایی به نام شورای مشورتی مدیریت بهم پیوسته منابع آب تشکیل شد تا مسائل سیلابها و نحوه کنترل آنها توسط سدهای استان بررسی و برنامه ریزی گردد.
پایه گذار شرکت مهندسی دز آب در تکمیل توضیحات شورای مشورتی گفت: این شورا ١١ عضو اصلی از پرسنل فنی سازمان آب و برق خوزستان، دانشگاه شهید چمران و مهندسین مشاور استان داشت. البته حسب مورد در هر جلسه کارشناسان مختلفی نیز به صورت موردی شرکت می کردند. اعضای این جلسه کارشناسان مطلع و با تجربه مسائل منابع آب بوده اند. از آن تاریخ تاکنون ۲۳ جلسه فنی تشکیل و پیشنهادات فنی لازم ارائه شد.
عضور شورای مشورتی مدیریت بهم پیوسته منابع آب سازمان آب و برق خوزستان در خصوص چگونگی ارزیابی ورودی و خروجی سدها اظهار کرد: جهت برآورد جریان ورودی و خروجی سدهای استان از آمار بارش و دما استفاده می شود. اینکار توسط دو شرکت سازمان آب و برق خوزستان و آب و نیرو و با استفاده از نرم افزار های مرتبط انجام می شود.
شکرالهی افزود: با اینکار جریانهای ورودی برای یک بازه ۱۶ روزه پیش رو برآورد می شود. بررسی و مقایسه جریانهای پیش بینی شده و برآورد جریان خروجی سدها با توجه به وضعیت سدها، رقوم های مورد نظر سدها، احجام آب سدها و احجام هدف، شرایط آبگرفتگی پایین دست سد ها، مشاهده عکس های هوایی و ماهواره ای، پوشش برفی و سیلاب دشتها در این برآوردها مورد ارزیابی دقیق قرار می گیرد.
وی در خصوص نحوه کارکرد شورای مشورتی ادامه داد: در این برآوردها احتمال کنترل سیلابهای آتی، حفظ حداقل حجم آب سدها، رعایت رقوم های آب هشدار دهنده سدها و به طور خلاصه حفظ ایمنی سدها با حداقل خسارت به پایین دست مدنظر قرار می گیرد. گزینه های مختلف بررسی و با بحث و تبادل نظر، گزینه مناسب انتخاب می گردد.
این کارشناس با سابقه سازمان آب و برق خوزستان افزود: این مراحل هر روز تکرار می شود. با اجرای مدل هیدرولیکی پهنه بندی سیل شامل محلها و میزان آبگرفتگی ها، محلهای لازم جهت احداث خاکریز و محلهایی که باید تخلیه شوند مشخص می شوند. نتایج کلی کار هر جلسه به مدیر عامل یا معاون ایشان ارائه می گردد و مدیر عامل با تبادل نظر و با هماهنگی با شورای تامین استان تصمیم نهایی را در میزان خروجی سدها اتخاذ می کنند که اجرایی می شود.
وی در خصوص میزان نقش سدهای خوزستان در پیشگری از وقوع سیلاب در خوزستان اظهار کرد: به طور کلی وجود سدها در کنترل طغیان ها بسیار مفید و موثر بوده است. برنامه ریزی اصولی کنترل خروجی سدها نیز باعث گردید تا از سدها استفاده بهینه در کنترل سیلابها بعمل آید. در فاصله ۴ لغایت ۳۰ فروردین ماه ۹۸ ، جمعا١٣.٦ میلیارد متر مکعب آب وارد سدهای خوزستان شد که از این مقدار ٣.١ میلیارد متر مکعب آب ذخیره و مابقی آن بصورت کنترل شده از سدها خارج شدند.
شکرالهی در پاسخ به این سوال که اگر سدها وجود نداشتند چه اتفاقی پس از وقوع بارش های اخیر رخ می داد؛ گفت: اگر سدها وجود نداشتند ٣/١ میلیارد متر مکعب آب ذخیره شده نیز بطور ناگهانی و تسکین نیافته وارد خوزستان می شد و خسارات بسیار بیشتری را به مزارع، روستاها و شهرهای استان وارد می نمود.
وی در پایان تصریح کرد: وجود سدها باعث کاهش حداکثر جریان خروجی سیلابهای رخداده شده است؛ مثلا سد کرخه ورودی بیش از ۸۲۰۰ متر مکعب در ثانیه را به کمتر از ۲٤٠٠ متر مکعب در ثانیه کاهش داده است. به عبارتی دیگر کلیه سدها با برنامه ریزی درست علاوه بر کاهش حجم سیلاب ورودی به دشت ، شدت آن را نیز کاهش داده اند.
